با توجه به هدف فيزيوتراپي كه عنوان شد مي توان كاربرد آن را به راحتي بيان كرد به اين صورت كه هرگاه عوامل محدود كننده و ناتوان كننده باشد با از بين بردن آن بيمار را در رسيدن به هدف توانبخشي كمك كرد ولي به طور اختصار جهت آشنايي بيشتر به موارد زير اشاره مي كنيم:
فيزيوتراپي در بيماران ارتوپدي
از جمله موارد ارتوپدي كه مي توان در آنها با فيزيوتراپي مفيد واقع بود عبارتند از :
- شكستگي استخوان ها و دررفتگي مفاصل، تعويض مفاصل (ارتروپلاستي ها)، اختلالات
- اسكلتي عضلاني مثل : كمردرد و گرفتگي عضلات
- ايجاد تغييرات فرسايشي در مفاصل مثل آرتروز : زانو، شانه، ران و ستون فقرات و غيره،
- اختلال در ستون فقرات : اسكليو
كيفوز و اختلال ناحيه گردن مثل : تورتيكوليو نيز ضايعات بافت نرم مثل پيچ خوردگي، پارگي ليگامانها، پارگي مينيسك ها، فتق ديسك بين مهره اي، كندرو مالاسي، كشيدگي تاندون عضلات، پارگي تاندون عضلات و اختلالات مادرزادي مانند دررفتگي مفصل ران، تشكيل نشدن كامل مهره ها، كف پاي صاف، پا چنبري، پا پرانتزي، پا ضربدري، دنده گردني، لغزش مهره هاي ناحيه كمر و ... و در مورد قطع اندام ها به دليل تصادفات، جنگ ها و بيماري ها و ... و نيز مواردي همچون خشكي مفصل شانه، آتروفي سودك، ضايعه گلف البو و ضايعه تنيس البو و جراحي هاي دست و ... مي توان از فيزيوتراپي استفاده كرد.
فيزيوتراپي در بيماري هاي روماتولوژي بيماري هاي مفاصل و بافت نرم را اصطلاحا بيماري هاي روماتولوژي مي نامند و فيزيوتراپي در بيماران روماتولوژي مي تواند جهت كاهش درد و كاهش تورم و التهاب و نيز جلوگيري از پيشرفت عوارض بيماري و بدست آوردن حداكثر كارايي دوباره از مفصل مفيد واقع شود و از جمله اين بيماري ها عبارتند از : پولي ميوزيت (التهابي است كه در عضلات ايجاد مي شود)، در ماتوميوزيت (تارهاي عضلاني و پوست ملتهب مي شود)، اسپونديليت انكيليوزان (التهاب ستون فقرات و بافت هاي مجاور آن) آرتريت روماتوئيد (التهاب مفاصل، رباط و كپسول مفصلي) و بيماري هايي مثل آرتروز زانو، ران و ستون فقرات، و اختلافات ديگر مثل بورسيت، كپسوليت، تندونيت، تنوسينويت، آرتريت ها و آرتروزها، سندرم بهجت و غيره.
فيزيوتراپي در بيماري هاي اعصاب
با توجه به اينكه در بيماران اعصاب، عضلات بيمار گرفتار مي شوند. فيزيوتراپي جهت تقويت عضله و راه اندازي بيمار موثر مي باشد و از جمله اين بيماري ها عبارتند از : بيماري هاي عفوني مغز يا سيستم عصبي مثل آبسه مغزي، سرخجه، سيفليس، مننژيت، فلج اطفال و غيره. و بيماري هاي عروق مغز مثل سكته مغزي، تومورهاي سيستم عصبي مثل تومور مغز، تومور مخچه، تومورهاي نخاع و ضايعات ديگر همچون: ضايعات نخاع، ضايعات اعصاب و اعصاب محيطي و غيره
فيزيوتراپي در اطفال
قريب به ۱۰% از كودكاني كه به دنيا مي آيند دچار نوعي از معلوليت مي باشند كه با فيزيوتراپي به موقع مي توان در معلوليت موجود اقدامات موثري را انجام داد و از جمله اين معلوليت ها عبارتند از : فلج مغزي، فلج اطفال، فلج زايماني (ارب پالزي)، تور تيكولي (كودكاني كه با گردن كج به دنيا مي آيند)، اختلال در مچ پا (مثل كف پاي صاف، و پا چنبري و غيره).
فيزيوتراپي در بيماري هاي زنان
فيزيوتراپي در بيماري هاي زنان را با هدف كاهش درد و از بين بردن برخي عفونت ها و چسبندگي ها كه در بافت هاي مختلف دستگاه تناسلي ايجاد مي شود و نيز تقويت عضلات ناحيه شكم و اطراف لگن انجام داد و از جمله اين موارد عبارتند از : كمر درد كه منشا آن بيماري هاي زنان است، ضعف عضلات ناحيه شكم و لگن و بيمار هاي التهابي و در برخي از جراحي هاي دستگاه تناسلي زنان و غيره.
فيزيوتراپي در اعمال جراحي
حال عمومي بيماران و جلوگيري از ايجاد و كنترل و حفظ دامنه حركات مفاصل اطراف محل عمل براي از بين بردن درد و جسبندگي و محدوديت حركتي مي توان از فيزيوتراپي استفاده كرد و از جمله موارد آن عبارتند از : سوختگي ها و در برخي اعمال جراحي در ناحيه فك و صورت و غيره.
فيزيوتراپي در بيماري هاي پوستي
در بيماري هاي پوستي مي توان با كاهش درد به بهبودي سريع و بهتر صدمات پوستي كمك كرد و از جمله اين بيماري هاي پوستي عبارتند از: سوختگي پوست و زنا و آكنه و لوپوس و در اعمال جراحي پلاستيك و اعمالي كه براي زيبايي انجام مي شود با كنترل چسبندگي محل عمل و غيره.
فيزيوتراپي در بيماران بستري در بخش هاي بيمارستان
با توجه به اينكه وقتي بيماران عزيز در بيمارستان بستري مي شوند از هر گونه حركت عاجزند كه به دنبال آن خشكي مفاصل و ضعف عضلات و نيز تجمع ترشحات درريه آنها و نيز بيماريهاي زخم بستر آنها را تهديد مي كند و براي پيشگيري از بوجود آوردن اين مشكلات لازم است بعد از تجويز پزشك هر روز حداقل يك نوبت فيزيوتراپيست با انجام حركات فعال و غيرفعال و نيز تمرينات تنفسي و همچنين با ارائه راهنمايي هاي لازم از به وجود آوردن گرفتاري بيشتر پيشگيري مي كند و زمينه لازم براي توانبخشي بيمار را فراهم مي كند.
فيزيوتراپي در بيماري هاي قلبي و تنفسي
فيزيوتراپي در بيماران تنفسي شامل اصلاح الگوي تنفسي تقويت عضلات سيستم تنفسي و تخليه ترشحات داخل ريه و مجاري تنفسي و همچنين تحريك رفلكس سرفه و آموزش روش هاي تنفسي و تمرينات تنفسي مي باشد و همچنين آموزش وضعيت هاي خاص براي تخليه ترشحات از ريه مي باشد و براي درماني در بيمارستان قلبي شامل : بهبودي وضعيت بيمار و نيز افزايش كارايي سيستم قلبي عروقي كه از جمله موارد قلبي ِ تنفسي عبارتند از : جراحي در ناحيه قفسه سينه، ضعف در عضلات سيستم تنفسي، شكستگي دنده ها، بيماري هاي تنفسي مثل پنوموني يا ذات الريه، آمبولي ريه، آبسه ريه، برونشكتازي، آتلكتازي، برونشيت مزمن، آمفيزم و آسم و سرطان عناصر تنفسي و غيره . و نيز بيماري هايي همچون ايسكمي قلبي، ترومبوفلبيت، واريس و غيره.
فيزيوتراپي در سالمندان
با توجه به اينكه سالمندان عزيز با بالا رفتن سن و كاهش فعاليت روزانه دچار ضعف و ناتواني مي شوند لازم است زير نظر فيزيوتراپيست ماهر به حركت ورزشي ادامه داده و از بروز مشكلات پيشگيري نمايند. در پايان اشاره به اين نكته ضروري است كه يكي از دلايل ثمر بخش بودن درمان بيماران در كشور هاي پيشرفته وجود ارتباط تنگاتنگ بين پزشك معالج از قبيل: جراح ارتوپد، جراح اعصاب، داخل اعصاب، متخصص روماتولوژي، متخصص قلب و عروق و متخصص ريه و جراح و ... با ساير كادر درمان همچون تيم توانبخشي (فيزيوتراپيست) مي باشد بنابرين اگر روزي بتوانيم بين پزشك معالج و فيزيوتراپيست ارتباط تنگاتنگ درماني را بيش از پيش تقويت كنيم فيزيوتراپي مي تواند گام بلندي را در درمان فيزيكي بيماران سكته مغزي، فلج اندام ها، آرتروز زانو، ضايعات مفاصل و ستون فقرات و عوارض شكستگي، ضايعات نخاعي، بيماران قلبي و عروقي و ريوي و ... بردارد.
مهمترين روشهاي درماني در فيزيوتراپي عبارتند از :
۱) الكتروتراپي توسط دستگاههاي گوناگون الكتريكي درد بيمار كاهش يافته و پروسه ترميم بافتها را سرعت مي بخشد در اين روش از موارد زير استفاده مي شود.
الف) امواج مادون قرمز و ماوراء بنفش
ب) تحريكات الكتريكي پوستي
ج) امواج مافوق صوت
د) ميدانهاي الكتريكي و مغناطيسي
ه) ليز
۲) حركت درماني حركت دادن قسمتهاي مختلف بدن بوسيله خود بيمار يا متخصص فيزيوتراپي حركت درماني ناميده مي شود اين روش درماني مورد استعمال وسيعي براي معالجه ضايعاتي بدن دارد خصوصاْ مدت زماني كه بيمار بستري است بايستي حركت را شروع نمود تا از خشك شدن مفصل و سفت شدن مفصلهاي جلوگيري نمود.
۳) ماساژ يكي از قديمي ترين روشهاي درماني است كه توسط متخصص فيزيوتراپي به كمك دست يا از طريق دستگاه ماساژ الكتريكي صورت مي گيرد.
۴) آبدرماني يا هيدروتراپي در اين روش از آب به شكل استخر يا حوضچه هاي آب گرم يا آب معدني و ........ استفاده مي شود.
موارد كاربرد فيزيوتراپي :
۱) بيماري هاي استخوان - مفاصل - عضلات
۲) بيماري هاي روماتيسمي
۳) بيماري هاي اعصاب
۴) ضايعات ورزشي
۵) جراحي ها
۶) بيماري هاي قلب و عروق
۷) بيماري هاي تنفسي
۸) بيماري هاي زنان و زايمان
۹) بيماري هاي پوستي
۱۰) بيماري هاي كودكان
۱۱) سوختگي ها
۱۲) معلولان جسمي و حركتي
منبع مقاله